Παραδοσιακή Μεσογείακη Διατροφή: Έκφραση Πολιτισμού, Ιστορίας και Τρόπου Ζωής

                          ΔΕΥΤΕΡΑ 21-1-2013

        

1^ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ

ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗ 2012 – 2013

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΄΄ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΄΄

ΘΕΜΑ: « ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ: ΕΚΦΡΑΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ».     

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΔΑΣΚΑΛΑ – ΠΙΣΤΙΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΙ  ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤ΄ΤΑΞΗΣ

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ : Β΄ΚΑΙ Γ΄ΤΑΞΗ 1^ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

ΣΤΟΧΟΙ:

·         Ανάλυση στοιχείων μεσογειακής διατροφής (διατροφική πυραμίδα)

·         Αναφορά πλεονεκτημάτων που απορρέουν από αυτή σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας

·         Ενασχόληση με στοιχεία της διατροφικής πυραμίδας από τους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης μέσα από δραστηριότητες

·         Εκμάθηση και αφομοίωση των ωφελειών που προσφέρονται τόσο από τους μαθητές, όσο και από τη σύγχρονη κοινωνία γενικότερα.

Είναι κοινά αποδεκτό ότι σήμερα οι διατροφικές συνήθειες των σύγχρονων Ελλήνων έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με παλαιότερες εποχές. Αυτό οφείλεται στην πληθώρα των καταναλωτικών αγαθών που έχουν κατακλύσει τη ζωή μας τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η μεσογειακή δίαιτα που αποτελούσε τη βάση της διατροφής μας μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα, να έχει περιοριστεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην απολαμβάνουμε τα πλεονεκτήματα που μας πρόσφερε. Πλεονεκτήματα που απορρέουν μέσα από κάθε συστατικό της. Για όλους αυτούς τους λόγους ασχοληθήκαμε μέσα από δραστηριότητες στην ανάδειξη της διατροφής αυτής ως μέρος ενός  υγιεινού τρόπου διαβίωσης και επαναφοράς της στη ζωή μας.

Αρχικά, προφέροντας τη λέξη μεσογειακή μας ήρθε στο νου η θάλασσα μας. Χαθήκαμε στα βάθη του χρόνου, γυρίσαμε πίσω στην αρχαία ιστορία και θυμηθήκαμε ότι η Μεσόγειος αποτελεί εδώ και χιλιάδες χρόνια σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών και ότι στο γεωγραφικό αυτό χώρο συναντώνται άνθρωποι, πλοία, εμπορεύματα, θρησκείες και δημιουργικές ιδέες.

Πήραμε μπογιές και τη ζωγραφίσαμε.

Βρήκαμε υλικά και φτιάξαμε ένα καράβι.

Ανοίξαμε πανιά και κάναμε ένα μεγάλο ταξίδι για να τη γνωρίσουμε.

Είδαμε ότι το τοπίο της αποτελεί μια σύνθετη εικόνα από ελαιόδεντρα, σιτάρια, αμπέλια, πορτοκαλιές και λεμονιές. Ρωτήσαμε τους ανθρώπους της για τις διατροφικές τους συνήθειες και διαπιστώσαμε ότι όλες μπορούν να θεωρηθούν παραλλαγές μιας και μόνης διατροφής, της μεσογειακής διατροφής. Κεντρική θέση κατέχει το ελαιόλαδο, το οποίο συνδέεται με κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων λαχανικών και οσπρίων, καθώς επίσης και την κατανάλωση φρούτων, δημητριακών και ψαριών.

Στους θαλάσσιους δρόμους της Μεσογείου συναντήσαμε και τον Αρισταίο, το γιο του Απόλλωνα, ο οποίος μας έμαθε πώς να καλλιεργούμε τα ελαιόδεντρα, πώς να τα μπολιάζουμε και πώς να αλέθουμε τον καρπό τους για να πάρουμε τον πολύτιμο χυμό τους. Μας δίδαξε την τέχνη της ελαιουργίας, την περιπέτεια δηλαδή της ελιάς μέχρι να της βγει το λάδι.

Γυρίσαμε πίσω και ξεκινήσαμε από τα ελαιόδεντρα που υπάρχουν στην αυλή του σχολείου μας.

Τα τινάξαμε

Πήραμε τον καρπό τους και τον επεξεργαστήκαμε

Το αποτέλεσμα ήταν παραγωγή βρώσιμης ελιάς, ελαιολάδου, γλυκού του κουταλιού καθώς και ελαιόψωμου και λαδόψωμου. Όλα αυτά με τη βοήθεια συνταγών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας όπου η μεσογειακή διατροφή είναι κομμάτι της ζωής των ανθρώπων.

Παράλληλα, ζωγραφίσαμε το «λιομάζωμα» με το Θεόφιλο Χατζημιχαήλ. Ο Μάριος Τόκας μας δίδαξε ότι η Κύπρος είναι «η γη της λεμονιάς και της ελιάς», με τη Μελίνα τραγουδήσαμε τη «Μεσόγειο που δεν τρέμει τον καιρό», ενώ με τη βοήθεια των Κρητικών παππούδων μας γράψαμε μαντινάδες για το λάδι.

«Το λάδι είναι φάρμακο

από τα αρχαία χρόνια

και άλλα τόσα και αν θα ‘ρθουν

θα θεραπεύει ακόμα».

Γίναμε παραγωγοί κρασιού, συγκεντρώσαμε διάφορους καρπούς, φρούτα και λαχανικά και γράψαμε διαφημίσεις, τονίζοντας έτσι τις ευεργετικές τους ιδιότητες.

Στοιχεία για τις ευεργετικές ιδιότητες της μεσογειακής διατροφής παρατίθενται παρακάτω: 

• Χάρη στην ποικιλία των τροφών της μεσογειακής διατροφής υπάρχουν ανεξάντλητες δυνατότητες. Ένα τρόφιμο μπορεί να μαγειρευτεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους όπως για παράδειγμα τα χόρτα που μπορούν να γίνουν σαλάτα, γέμιση για πίτα ή συνοδευτικό σε κυρίως πιάτο.
• Απολαυστική και υγιεινή. Τα όσπρια, τα λαχανικά και τα δημητριακά σε συνδυασμό με το ελαιόλαδο και τα μυρωδικά όπως η ρίγανη, το θυμάρι κ.ά. μας προσφέρουν μια υγιεινή διατροφή που είναι παράλληλα και ιδιαίτερα νόστιμη.
• Ασπίδα για την υγεία μας. Είναι πλέον και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι όσοι ακολουθούν μια μεσογειακή διατροφή έχουν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν στεφανιαία νόσο σε σύγκριση με όσους ακολουθούν διαφορετική διατροφή. Εκτός όμως από την ευεργετική δράση στην καρδιά, η Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με την προστασία από τον ζαχαρώδη διαβήτη, την παχυσαρκία και από ορισμένες μορφές καρκίνου (π.χ. του παχέος εντέρου). Οι πλούσιες φυτικές ίνες των δημητριακών (σύνθετοι υδατάνθρακες) έχουν προστατευτική δράση κατά του καρκίνου στο κόλον, στο μαστό, στο ενδομήτριο και στον προστάτη. Τα φρούτα και τα λαχανικά, όταν καταναλώνονται σε αφθονία, φαίνεται να έχουν αντικαρκινική δράση, όσον αφορά στο πεπτικό σύστημα και σε άλλες μορφές. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η δράση των συστατικών και τροφών της μεσογειακής διατροφής οφείλεται στο συνδυασμό τους και όχι σε μεμονωμένη κατανάλωση.
• Η αντιοξειδωτικές ουσίες που υπάρχουν σε αφθονία στα συστατικά της μεσογειακής διατροφής (βιταμίνες Α, Ε, και C, το β-καροτένιο και τα φλαβονοειδή (όπως ο φαινόλες του κρασιού), τα φαινολικά οξέα (των φρούτων, των λαχανικών και του ελαιόλαδου)  καταπολεμούν την οξείδωση / γήρανση των κυττάρων. Αυτό είναι και τα βασικό μυστικό της μεσογειακής διατροφής το οποίο επηρεάζει την μακροβιότητα.

                                                                                                     Πηγή: «Διατροφικές οδηγίες για ενήλικες στην Ελλάδα», Υπουργείο Υγείας, Ανώτατο Ειδικό, Επιστημονικό Συμβούλιο Υγείας. 

Η γεύση από ένα μεσογειακό αρτογλύκισμα που μας πρόσφερε η κ. Ματίνα Χατζημουρατίδου μας ενθουσίασε και πήραμε τη συνταγή του.

ΣΥΝΤΑΓΗ

ΚΕΙΚ ΦΡΟΥΤΟΥ

ΥΛΙΚΑ

2 κούπες ξανθή και μαύρη σταφίδα

1 κούπα φρουί γλασέ κομμένα

½ κούπα κερασάκια γλασέ

1 κούπα κρασί λευκό

4 κούπες τσαγιού αλεύρι μαλακό

2 κουταλάκια τσαγιού μπέικιν πάουντερ

½ κουταλάκι τσαγιού κοφτό αλάτι

1 κούπα βούτυρο

2 κούπες ζάχαρη

6 αυγά

½ κούπα μέλι

 4 κουταλιές της σούπας χυμό πορτοκαλιού

2 κούπες χοντροκομμένα καρύδια

½ κούπα ασπρισμένα αμύγδαλα χοντροκομμένα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Πλένετε τις σταφίδες, ψιλοκόβετε τα φρουι γλασέ και τα κερασάκια. Ρίχνετε το κρασί και αφήνετε να μουσκέψουν για δυο ώρες. Κοσκινίζετε το αλεύρι με το μπέικιν. Χτυπάτε στο μίξερ το βούτυρο, ρίχνετε τμηματικά τη ζάχαρη και ένα ένα τα αυγά. Στραγγίζετε τα φρούτα και αναμιγνύετε το κρασί με το μέλι και το χυμό του πορτοκαλιού. Ρίχνετε στο μείγμα βουτύρου το αλεύρι αλληλοδιαδόχως με το μείγμα του κρασιού στη χαμηλότερη ταχύτητα. Προσθέτετε στο τέλος τα φρούτα, τα καρύδια και τα αμύγδαλα. Αλείφετε με βούτυρο δυο μακρόστενες φόρμες και στρώνετε μέσα λαδόχαρτο. Αλείφετε και το χαρτί με βούτυρο και ρίχνετε το μείγμα. Ψήνετε το κέικ σε σιγανό προς μέτριο φούρνο στους 150 ◦C για 1 ½ ώρα. Αν δείτε ότι παίρνει χρώμα χαμηλώστε τη θερμοκρασία.  

Ορίσαμε την 11^η του Γενάρη σαν «Ημέρα Μεσογειακής Διατροφής». Εκθέσαμε τα προϊόντα που συλλέξαμε και τα παρουσιάσαμε σε όλους τους μαθητές σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο σχολείο.

Η Β΄ και Γ΄ τάξη συμμετείχαν στο πρόγραμμα λειτουργώντας τη δική τους έκθεση, η κάθε μια στο δικό της χώρος. Επειδή είμαστε καλοφαγάδες στο τέλος της εκδήλωσης όλοι μαζί, δάσκαλοι και μαθητές, γευτήκαμε τις νοστιμιές που είχαμε ετοιμάσει.